De Wereldgezondheidsorganisatie heeft stress uitgeroepen tot dé gezondheidsepidemie van de eenentwintigste eeuw. Eigenlijk is er nauwelijks een ziekte te bedenken die niet op enigerlei wijze samenhangt met, getriggerd wordt door of erger wordt na een overmaat aan stress, aldus het boek ‘Van big bang tot burn-out’. Maar psychische aandoeningen zoals overspannenheid, burn-out en depressie zijn toch wel de meest voorkomende. Waarom hebben we eigenlijk tegenwoordig zoveel stress en wat kun je er zelf aan doen om het te verminderen? Daar gaat deze blog over.
De harde cijfers
In Nederland gaat jaarlijks tien procent van het zorgbudget naar de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Ruim een derde van de patiënten die de huisarts bezoekt, kampt met psychische problemen. Daarbovenop kost werkgerelateerde stress zo’n vier miljard euro per jaar, vanwege verzuim, arbeidsongeschiktheid en medische kosten. Dat is al met al niet niks. Maar zijn we de afgelopen jaren psychisch steeds zwakker geworden of speelt er meer?
Een verouderd stresssysteem
De wijze waarop wij als organismen met stress omgaan, is vanaf de oorsprong amper veranderd. Een half miljard jaar geleden ontstond bij vissen het belangrijkste deel van het stresssysteem waar we ‘t vandaag de dag mee moeten doen, aldus de schrijvers van ‘Van big bang tot burn-out’. Stress was toen van levensbelang. De stress die een vis ervoer bij het zien van bijvoorbeeld een haai bood hem de kans om zich tijdig uit de voeten te maken, te overleven en dus om zich voort te planten. Stress stimuleerde z’n ‘fight-or-flight response. Wij hoeven niet meer te vechten of te vluchten, maar ervaren wel dezelfde symptomen die daarbij horen; onze hartslag stijgt, de bloeddruk gaat omhoog, we gaan zweten en kunnen ons angstig of op zijn minst onrustig voelen. Daarbovenop hebben we te maken met een continue stroom van impulsen via WhatsApp, sms, social media, mailtjes enzovoort. Onze telefoon alleen al checken we gemiddeld als zo’n 88 keer per dag, goed voor gemiddeld tweeënhalf uur gebruik per dag. Alleen onze telefoon! We are always on, never done! Dit gedrag zorgt voor een overload aan te verwerken informatie. En dan zijn er nog onze eigen bezorgde en angstige gedachten waardoor we voortdurend in de ‘what if trap’ lopen. ‘De mens lijdt dikwijls het meest door het lijden dat hij vreest’, is een bekende en zeer treffende verwoording hiervan. Kortom, we lijden allemaal aan tempokoorts, hebben een overload aan informatie te verwerken, nemen onze bezorgde gedachten vaak te serieus en dat terwijl we ’t moeten doen met een gedateerd stresssysteem. Dat is natuurlijk vragen om problemen!
Wat je zelf kan doen
Het mooie is dat jezelf veel kunt doen om je stressniveau in balans te houden. Het zijn weer de al vaker genoemde drie bouwstenen (gezonde voeding, meer bewegen en voldoende rust) waar je je het beste op kan richten. Gezonde voeding en beweging vergroten je stressdraagkracht en meer rust zorgt voor minder belasting en meer herstel van lichaam en geest. Tezamen zorgen ze voor een acceptabel stressniveau.
Zo blijkt uit onderzoek dat voldoende consumptie van omega-3-vetzuren sterk samenhangt met het voorkomen van psychische klachten (bron: het boek ‘Hoe word je 100’). Omega-3-vetzuren komen vooral voor in vette vissoorten (makreel, zalm, sardines, haring en forel), vlaszaad (ook wel lijnzaad genoemd) en bepaalde noten, met name walnoten. Dagelijks wat koolhydraten inleveren (bij voorkeur in de vorm van suiker) voor deze geweldige omega-3-vetzuren zou een goede keuze zijn. Neem bijvoorbeeld een handje walnoten als tussendoortje op je werk. Of die haring als je op zaterdag over de markt loopt. Verder houd je door te bewegen de stressdemping in je hersenen in goede conditie, waardoor de effecten van stress afgezwakt worden. Bovendien zorgt bewegen ervoor dat negatieve ervaringen en gedachten zich minder manifesteren, waardoor je je happier voelt.
Tot slot is het natuurlijk van belang dat je ervoor zorgt dat je herstelt van je tempokoorts, de informatie overload in je hersenen drastisch terugschroeft en je bezorgde en angstige gedachten leert loslaten. Je zou het volgende kunnen doen; prop je agenda minder vol, zodat je flexibeler bent. Maak minder overuren op je werk, breng de schermtijd terug, zet je smartphone regelmatig en langdurig uit, besteed veel minder tijd aan social media, mediteer en pak je ‘FOMO’ (fear of missing out, oftewel de angst om iets te missen) aan. Lees daarnaast eens een boek, kijk minder Netflix, leef in vertrouwen en niet in angst, beleef de schoonheid van de natuur én tja, verveel je van tijd tot tijd. Wat zeg je ervan, vandaag al een paar van deze tips in praktijk brengen? Je krijgt er al snel iets meer ‘peace of mind’ voor terug. En daar kan geen stress tegenop.
